چگونگی ایجاد سنگ مثانه و درمان آن

سنگ‌ مثانه، توده‌ سختی از مواد معدنی هست که وقتی مثانه کاملاً خالی از ادرار نباشد، می‌توانند در داخل مثانه ایجاد شوند.این سنگها اگر به اندازه کافی کوچک باشند هنگام ادرار کردن از مثانه خارج می شوند و ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکنند.

سنگ های مثانه معمولاً زمانی تشکیل می شوند که ادرار از مثانه کامل تخلیه نشود. اگر ادرار برای مدت طولانی در مثانه بماند، مواد شیمیایی موجود در ادرار کریستال هایی تشکیل می دهند که به سنگ مثانه تبدیل می شوند یک دلیل رایج برای این امر در مردان، بزرگ شدن غده پروستات است که جریان ادرار را مسدود می کند.

سنگ مثانه بیشتر در مردان ۵۰ ساله و بالاتر شایع هستند. گاهی اوقات، هیچ علامتی ایجاد نمی کند و خود به خود از بدن خارج می شود. حتی ممکن است بیمار هرگز متوجه نشود که یکی از آنها را داشته است. اما بیشتر اوقات، هنگام ادرار کردن باعث درد یا مشکلات دیگری می شوند. وقتی این اتفاق افتاد، باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.

• سیستم ادراری:

سیستم ادراری شامل کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار است. سیستم ادراری مواد زائد را از طریق ادرار از بدن دفع می کند. کلیه ها در پشت قسمت فوقانی شکم قرار دارند. آنها مواد زائد و مایعات را از خون جدا کرده و ادرار تولید می کنند. ادرار از کلیه ها از طریق لوله های باریک به سمت مثانه حرکت می کند. این لوله ها حالب نامیده می شوند. مثانه ادرار را تا زمان دفع ادرار ذخیره می کند. ادرار از طریق لوله کوچک دیگری به نام مجرای ادرار از بدن خارج می شود.

• دلیل ایجاد سنگ مثانه چیست؟

وظیفه مثانه جمع آوری ادرار از کلیه ها است تا زمانی که نیاز به دفع ادرار داشته باشید. پس از انجام این کار، مثانه شما باید خالی باشد. اما برخی از مشکلات سلامتی می توانند از این اتفاق جلوگیری کنند و در نهایت یاعث باقی ماندن ادرار در مثانه شود. با ماندن ادرار در مثانه ،برخی از مواد موجود در ادرار شروع به چسبیدن به هم می کنند و کریستال می شوند و سنگ مثانه را تشکیل می دهند.برخی موارد باعث می شوند که ادرار به طور کامل از مثانه شما خارج نشود، رایج ترین موارد عبارتند از:

1. پروستات بزرگتر از حد نرمال در مردان : پروستات عضوی است که به تولید مایع منی کمک می کند. با بالا رفتن سن مردان، پروستات معمولاً بزرگتر می شود و می تواند به مجرای ادرار فشار وارد کند. وقتی این اتفاق می‌افتد، مانند پیچ ​​خوردگی در شلنگ است و جلوی ادرار گرفته می شود، به همین دلیل تخلیه مثانه را سخت می‌کند.
2. آسیب عصبی مثانه که نوروژنیک نیز نامیده می شود، به این معنی که اعصاب مثانه شما مانند معمول کار نمی کنند. این می تواند منجر به باقی ماندن ادرار در آنجا شود.

موارد دیگری نیز وجود دارد که می تواند منجر به مشکلات تخلیه مثانه شود :

1. جراحی بزرگ کردن مثانه: برخی از افراد این جراحی را برای کمک به مشکلی به نام بی اختیاری ادراری ، که بیمار نمی تواند ادرار خود را کنترل کنید،انجام می شود. این جراحی می تواند احتمال ابتلا به سنگ مثانه را افزایش دهد.
2. دیورتیکول مثانه:  کیسه های کوچکی هستند که در مثانه شما تشکیل می شوند در برخی از افراد به طور مادرزادی وجود دارد، در حالی که برخی دیگر به دلیل عفونت یا مشکل پروستات به آن دچار می شوند.
3. تورم مثانه: ممکن است از عفونت ادراری به این بیماری مبتلا شوید.
4. سیستوسل: فقط در زنان اتفاق می افتد.که در آن بخشی از دیواره مثانه ضعیف می شود و به داخل واژن می ریزد که می تواند جریان ادرار را مسدود کند.
5. رژیم غذایی: رژیم غذایی سرشار از چربی، قند و نمک که فاقد ویتامین های A و B نیز می باشد، می تواند احتمال ابتلا به سنگ مثانه را افزایش دهد، اگر چه این امر در کشورهای در حال توسعه رایج تر است.
6.  سنگ کلیه: آنها با سنگ های مثانه متفاوت هستند، اما یک سنگ کلیه کوچک می تواند از کلیه شما به مثانه شما حرکت کند و رشد کند.

کریستال هایی که منجر به سنگ می شوند می توانند روی لوله نازکی که به تخلیه مثانه کمک می کند نیز، تشکیل شوند.

• علائم سنگ مثانه چیست؟

برخی از سنگ های مثانه هیچ مشکلی ایجاد نمی کنند. اما بیشتر اوقات، دیواره های مثانه شما را آزار می دهند یا مانع خروج ادرار می شوند. وقتی این اتفاق می افتد، ممکن است علامت های زیر نیز مشاهده شود:

1. در ادرار شما خون وجود دارد
2. هنگام ادرار کردن احساس سوزش یا درد کنید
3. ادرار کردن برایتان سخت است، یا اینکه متوقف می‌شود و شروع می‌شود
4.  در قسمت پایین شکم و برای مردان در آلت تناسلی و بیضه‌ها درد داشته باشید
5.  به خصوص در شب بیشتر از حد معمول به دستشویی بروید
6.  ادرار کدر یا تیره تر از حد معمول را ببینید

• تشخیص و آزمایشات:

پزشک در مورد علائم شما می پرسد و با یک معاینه فیزیکی شروع می کند و قسمت پایین شکم شما را برای بررسی مثانه شما معاینه می کند. سپس ممکن است با تشخیص پزشک نیاز به موارد زیر داشته باشید:

1. سیستوسکوپی: پزشک یک لوله کوچک با یک دوربین – سیستوسکوپ – را در مجرای ادرار شما قرار می دهد و آن را به مثانه می فرستد تا به دنبال سنگ باشد.
2. تصویربرداری با اشعه ایکس: برای یافتن محل و اندازه سنگ های مثانه کمک می کند و مشخص می شود که ادرار در جایی مسدود شده است یا خیر. اما همه انواع سنگ های مثانه در عکسبرداری با اشعه ایکس ظاهر نمی شوند.
3. آزمایش ادرار: پزشک ادرار شما را از نظر هر چیز غیرعادی بررسی می کند و بررسی می کند که آیا ممکن است عفونت ادراری داشته باشید یا خیر.
4. سی تی اسکن اسپیرال: سی تی اسکن چندین تصویر اشعه ایکس را برای ایجاد تصویری دقیق از اندام های داخلی ترکیب می کند
5. اولتراسوند(سونوگرافی): این نوع اسکن تصویری را با تابش امواج صوتی با فرکانس بالا از اندام های داخلی ایجاد می کند

•  آیا سنگ مثانه همان سنگ کلیه است؟

سنگ مثانه و سنگ کلیه متفاوت است،

بیشتر سنگ های مثانه در مثانه تشکیل می شوند. با این حال، در برخی موارد، سنگ هایی که در کلیه ها تشکیل می شوند، می توانند به اندازه ای کوچک باشند که از طریق حالب ها (لوله هایی که از کلیه به مثانه می روند) به مثانه منتقل شوند. در این حالت سنگ کلیه می تواند به سنگ مثانه تبدیل شود.

گاهی اوقات این سنگ ها در حالی که بسیار کوچک هستند از بدن خارج می شوند. در مواقع دیگر، سنگ های مثانه می توانند به تدریج کریستال های معدنی بیشتری را جمع آوری کنند و با گذشت زمان بزرگتر و سخت تر می شوند.

• روش های درمان سنگ مثانه:

اگر سنگ مثانه کوچک داشته باشید، ممکن است با نوشیدن مقدار زیادی آب خود به خود از بین برود. اما اگر نتوانید مثانه خود را خالی کنید، ممکن است کارساز نباشد. و  پزشک ممکن است روش های دیگری را توصیه کند:

1. خرد کردن سنگ ها: این روشی به نام سیستولیتولاپاکسی است. پزشک شما ابتدا یک سیستوسکوپی برای یافتن سنگ ها انجام می دهد. سپس از سونوگرافی، لیزر یا ابزار دیگری(پنوماتیک) از طریق سیستوسکوپ استفاده می کنند تا سنگ ها را بشکنند و قطعات ریز را بیرون بریزند.
2. عمل جراحی: اگر سنگ ها بیش از حد بزرگ هستند که نمی توانند تجزیه شوند، ممکن است نیاز به جراحی برای باز کردن مثانه و برداشتن آنها داشته باشید.

جراح از طریق بریدگی در شکم وارد مثانه می شود و سنگ های مثانه را خارج می کند. هر روش جراحی با خطراتی همراه است، بنابراین سیستولیتولاپاکسی همیشه اولین انتخاب در صورت امکان است.

• آیا می توان از تشکیل سنگ مثانه جلوگیری کرد؟

در حالت ایده آل، شما با دانستن علت ایجاد سنگ مثانه از آنها پیشگیری می کنید.اما این همیشه ممکن نیست،  چند گزینه وجود دارد:

دیورتیکول های مثانه: می توانید برای برداشتن آنها از عمل جراحی استفاده کنید. درمان بزرگی پروستات گاهی اوقات ممکن است از تشکیل دیورتیکول در وهله اول جلوگیری کند.

مردانی که پروستات بزرگتر از حد معمول دارند: دارو یا جراحی ممکن است کمک کند.

آسیب عصبی: دارو یا یک کاتتر دیگر می تواند احتمال سنگ مثانه را کمتر کند.

زنان مبتلا به سیستوسل: ممکن است برای حمایت از مثانه و سایر اندام های لگن به جراحی نیاز باشد.

علاوه بر این مقدار زیادی آب بنوشید تا از تبدیل شدن مواد معدنی موجود در ادرار به کریستال و تشکیل سنگ مثانه جلوگیری کنید و در صورت داشتن هرگونه مشکل در ادرار کردن، مانند درد، توقف و شروع بارها و بارها، یا دفع بیش از حد ادرار، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

• عوامل خطر :

شرایطی که می تواند خطر سنگ مثانه را افزایش دهد عبارتند از:

یک مانع و هر شرایطی که جریان ادرار را از مثانه به مجرای ادرار ( لوله ای که ادرار را از بدن شما خارج می کند ) مسدود کند، می تواند منجر به تشکیل سنگ مثانه شود. دلایل مختلفی وجود دارد، اما شایع ترین آن بزرگ شدن پروستات است.

آسیب عصبی سکته مغزی، آسیب های نخاعی، بیماری پارکینسون، دیابت، فتق دیسک و تعدادی از مشکلات دیگر می توانند به اعصابی که عملکرد مثانه را کنترل می کنند آسیب بزنند.

ممکن است بیمار آسیب عصبی داشته باشد و داشتن شرایطی که باعث انسداد خروجی مثانه شود. وجود این ها در کنار هم خطر ابتلا به سنگ را افزایش می دهد.

• سنگ های مثانه چقدر می توانند بزرگ شوند؟

کوچکترین سنگ های مثانه به سختی با چشم غیر مسلح قابل مشاهده هستند، اما برخی از آنها می توانند به اندازه چشمگیری رشد کنند. طبق رکوردهای جهانی گینس، بزرگترین سنگ مثانه چند اونس بیش از ۴ پوند وزن و ۱۷.۹ x 12.7 x 9.5 سانتی متر داشت.

• آیا سنگ مثانه زندگی را تهدید می کند؟

سنگ مثانه تهدیدی برای زندگی نیست. اما اگر از بین نرود و برداشته نشود، ممکن است عوارض زیر را داشته باشد:

1. تکرر ادرار و دردناک
2. انسداد جریان ادرار
3. عفونت مزمن دستگاه ادراری

• ویدئوی سنگ شکنی مثانه :

صفحه اینستاگرام دکتر حسن نیرومند