هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) چیست؟
هایپرپلازی خوش خیم پروستات
هایپرپلازی خوش خیم پروستات
هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) بیماری بزرگ شدن پروستات است. پروستات در طول زندگی مردان دو چرخه اصلی رشد را پشت سر می‌گذارد. اولین مورد در اوایل بلوغ اتفاق می افتد. در این زمان پروستات به اندازه دو برابر سایز قبلی خود رشد می‌کند. مرحله دوم رشد از حدود ۲۵ سالگی آغاز می‌شود و تقریباً تا پایان زندگی مردان ادامه دارد. هایپرپلازی (بزرگ شدن) خوش خیم پروستات معمولاً در مرحله دوم رشد و بعد از ۲۵ سالگی اتفاق می‌افتد.
زمانی که پروستات بزرگ می‌شود، بر روی مجرای ادرار فشار می‌آورد و به تدریج دیواره مثانه ضخیم‌تر می‌شود. با ضخیم شدن دیواره مثانه خاصیت ارتجاعی آن کم می‌شود؛ به این ترتیب ممکن است توانایی خالی شدن کامل را از دست بدهد و بخشی از ادرار در مثانه باقی بماند. باریک شدن مجرای ادرار و احتباس ادرار – عدم توانایی در تخلیه کامل مثانه – از مشکلاتی است که هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) باعث آن‌ها می‌شود.
این بیماری خوش خیم است؛ یعنی این بیماری سرطانی نیست و منجربه بروز سرطان نیز نخواهد شد. با این حال BPH ممکن است همزمان با سرطان نیز رخ دهد.
بیماری بزرگ شدن خوش خیم پروستات یک بیماری شایع در مردان است. در حدود نیمی از مردان ۵۱ تا ۶۰ مبتلا به هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) هستند. این آمار در مردان بالای ۸۰ سال به بیش از ۹۰ درصد می‌رسد.
علائم هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)
هنگامی که پروستات بزرگ می‌شود، ممکن است باعث فشار به مثانه یا مسدود شدن آن شود. تکرر ادرار و نیاز به ادرار متوالی یکی از علامت‌های اصلی بیماری هایپرپلازی خوش خیم پروستات است. احساس نیاز به ادرار عمدتاً در شب و هر ۱ تا ۲ ساعت یکبار رخ می‌دهد.
سایر علائم این بیماری شامل موارد زیر می‌شوند:
- احساس پر بودن مثانه، حتی بلافاصله بعد از ادرار کردن
- احساس عدم نگهداری یا صبر کردن در ادرار
- خروج ضعیف جریان ادرار
- نیاز به متوقف کردن و شروع مجدد در هنگام ادرار کردن
- وجود داشتن مشکل در شروع ادرار
- نیاز به فشار بیشتر برای ادرار کردن
اگر هایپرپلازی خوش خیم پروستات شما شدید باشد به هیچ وجه قادر به ادرار کردن نخواهید بود. در این شرایط باید بلافاصله برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
عوارض هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)
همانطور که اشاره کردیم اصلی‌ترین عارضه این بیماری بروز مشکل در فرآیند ادرار است. اما این بیماری در بیشتر مردان، با افزایش سن بدتر می‌شود. بزرگ‌تر شدن پروستات می‌تواند باعث آسیب به مثانه و عفونت آن شود. عفونت مثانه ممکن است باعث وجود خون در ادرار شود و حتی در موارد بسیار شدید به کلیه آسیب برساند.
دلایل ابتلا به هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)
علل بروز بیماری BPH به خوبی درک نشده است. برخی از محققان معقدند که عوامل مرتبط با پیری و فعالیت بیضه‌ها ممکن است باعث بزرگ شدن پروستات شوند. زیرا BPH در مردانی که بیضه‌های آن‌ها قبل از بلوغ برداشته شده است دیده نمی‌شود.
علاوه بر هورمون مردانه تستوسترون، مقادیر کمی هورمون زنانه استروژن نیز در بدن مردان تولید می‌شود. با افزایش سن، میزان تستوسترون فعال در خون کاهش پیدا می‌کند و استروژن سهم بیشتری را به خود اختصاص می‌دهد. مطالعات نشان داده‌اند که با افزایش سن و استروژن سبب فعالیت سلولهای پروستات و افزایش رشد آن می‌شود. به این ترتیب پیری عامل دیگری برای بروز BPH است.
همچنین نظریه‌ای دیگری به نقش یک هورمون مردانه به نام دی هیدروتستوسترون (DHT) در بزرگ شدن پروستات اشاره می‌کند. برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که حتی وقتی سطح تستوسترون در خون در حال کاهش است، مقدار زیادی از DHT در پروستات ایجاد می‌شود. این موضوع ممکن است باعث رشد بیشتر سلولهای پروستات شود. دانشمندان در تحقیقات خود خاطرنشان کرده‌اند که مردانی که DHT تولید نمی‌کنند به هایپرپلازی خوش خیم پروستات دچار نمی‌شوند.
چه کسی در معرض خطر هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) است؟
پیری و سابقه خانوادگی BPH خطر ابتلا به بیماری BPH را در مردان افزایش می‌دهد. همچنین چاقی، عدم فعال بودن و اختلال در نعوظ نیز می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
آیا می‌توان از هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) جلوگیری کرد؟
هیچ روش مطمئنی برای متوقف کردن BPH وجود ندارد، اما کاهش وزن و خوردن یک رژیم غذایی سالم که شامل میوه و سبزیجات باشد ممکن است به جلوگیری از بزرگ شدن پروستات کمک کند.
بروز این بیماری ممکن است به وجود توده‌های چربی اضافی در بدن مرتبط باشد. زیرا این چربی اضافه ممکن است سطح هورمون‌ها یا سایر عوامل مؤثر را در خون را افزایش داده و رشد سلولهای پروستات را تحریک کند. در مقابل، فعال بودن و ورزش کردن به کنترل وزن و تنظیم سطح هورمون در خون کمک می‌کند.
تشخیص هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)
اگر علائمی دارید که فکر می‌کنید نشانه‌های هایپرپلازی خوش خیم پروستات است مراجعه به پزشک را در برنامه‌های خود قرار دهید. درصورت وجود خون در ادرار، سوزش یا درد در هنگام ادرار کردن یا عدم توانایی ادرار کردن فوراً باید خود را به پزشک برسانید.
پزشک شما می‌تواند براساس موارد زیر وجود BPH را تشخیص دهد:
- سابقه شخصی یا خانوادگی
- معاینه بدنی
- آزمایش‌های پزشکی
انجمن ارولوژی آمریکا (AUA) یک شاخص امتیازی برای علائم BPH ایجاد کرده است. این شاخص شامل یک سری سؤال درباره چگونگی بروز علائم در هنگام ادرار است. براساس پاسخ‌های بیمار، مرحله بیماری از خفیف تا شدید تشخیص داده می‌شود.
پزشک علاوه بر تشخیص مرحله بیماری هایپرپلازی خوش خیم پروستات، سابقه خانواده شما را بررس خواهد کرد. همچنین شما یک معاینه فیزیکی خواهید داشت تا پزشک از شرایط شما مطمئن شود. در فرآیند تشخیص ممکن است به بعضی از آزمایش‌های زیر نیاز باشد. البته ممکن است بر اساس تشخیص پزشک از آزمایش‌های دیگری به جز موارد زیر استفاده شود:
- سیستوسکوپی برای دیدن مجرای ادرار یا مثانه
- اندازه گیری ادرار باقیمانده در مثانه پس از ادرار
- آزمایش خون PSA برای غربالگری سرطان پروستات
- سونوگرافی پروستات
- آزمایش ادرار
- اندازه گیری uroflowmetry برای اندازه گیری سرعت خروج ادرار
- فشار اورودینامیکی برای آزمایش فشار در مثانه هنگام ادرار کردن
- آزمایش خون موجود در ادرار برای غربالگری سرطان مثانه
درمان هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)
گزینه‌های بسیاری برای درمان BPH وجود دارد. شما و پزشکتان با هم تصمیم می‌گیرید که کدام روش درمانی برای شما مناسب است. بعضی اوقات ترکیبی از درمان‌ها گزینه مناسب‌تری به نظر می‌رسد. البته در موارد خفیف BPH ممکن است نیازی به درمان وجود نداشته باشد.
انواع اصلی درمان‌های BPH شامل موارد زیر می‌شود:
- مراقبت دقیق / نظارت فعال
- درمان‌های دارویی
- جراحی با حداقل تهاجم
- عمل جراحی
بعد از درمان هایپرپلازی خوش خیم پروستات
در اکثر موارد، علائم BPH بعد از درمان پزشکی بهبود می‌یابد. عفونت، خونریزی، بی اختیاری و اختلال نعوظ ممکن است بعد از برخی از درمان‌ها رخ دهند. در بعضی موارد ممکن است بافت اسکار (جای زخم) نیز ایجاد شود.
هایپرپلازی خوش خیم پروستات
اثرات جانبی طولانی مدت در درمان هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)
عوارض جانبی با توجه به نوع درمانی که انتخاب می‌کنید متفاوت است. بیشتر عوارض جانبی موقتی است. ممکن است مدتی طول بکشد تا عملکرد جنسی فرد به طور کامل برگردد. اکثر متخصصان موافق هستند که اگر قبل از عمل جراحی بتوانید نعوظ داشته باشید، احتمالاً بعد از عمل نیز می‌توانید این کار را انجام دهید. بیشتر مردان هیچ یا مقدار بسیار کمی تفاوت در ارگاسم دارند.
ممکن است مشکل ارگاسم بدون انزال در مواردی رخ دهد (به جای اینکه مایع منی از طریق آلت به بیرون فرستاده شود در مثانه باقی می‌ماند). در بیشتر مردان، عوارض جانبی با زمان کاهش می‌یابد با این حال برخی از روش‌های درمانی ممکن است عوارض جانبی طولانی مدت برای برخی از مردان داشته باشد.
چگونه می‌توان از عود مجدد هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) جلوگیری کرد؟
پس از درمان هایپرپلازی خوش خیم پروستات، مصرف دارو می‌تواند از بازگشت یا بدتر شدن علائم جلوگیری کند. برخی از مردان ممکن است نیاز به درمان‌های اضافه داشته باشند. همچنین برخی از مردان برای خلاص شدن از علائم آزار دهنده بزرگ شدن پروستات ممکن است مجبور باشند دوباره مراحل درمانی را تکرار کنند. در مردان مسن ممکن است کنترل علائم BPH تا پایان عمر امکان پذیر باشد.