ایمونوتراپی و تارگت تراپی درمان هدفمند (برای سرطان مثانه)

ایمونوتراپی برای سرطان مثانه

ایمونوتراپی روش درمانی است که در آن از دارو برای تقویت سیستم ایمنی بدن فرد بیمار به منظور شناسایی و نابودی سلول‌های سرطانی، استفاده می‌شود. از این نوع درمان گاهی اوقات برای درمان سرطان مثانه استفاده می شود.

ب ث ژ درون مثانه‌ای (BCG اینترا وزیکال)

ب ث ژ ترکیبی از نوعی باکتری است که منجر به بیماری سل می‌شود. اگرچه این ترکیب بطور معمول باعث بیمار شدن فرد نمی‌شود، اما می‌تواند به ایجاد واکنش سیستم ایمنی کمک کند. ب ث ژ را می‌توان به صورت مایع  به درون مثانه وارد کرد. این عمل سلولهای سیستم ایمنی در مثانه را به منظور مقابله با سلول‌های سرطانی، فعال می‌کند.

مهارکننده‌های ناظر (چک پوینت) ایمنی

قسمت مهمی از کارکرد سیستم ایمنی بدن، توانایی آن  در جلوگیری از حمله به سلولهای خودی و طبیعی بدن است. برای انجام این کار، سیستم ایمنی بدن از پروتئین‌های ناظر یا “چک پوینت‌ها – نقاط بازرسی” (پروتئین های موجود در سلول‌های ایمنی که برای شروع واکنش ایمنی باید روشن یا خاموش شوند) استفاده می‌کند.

سلول‌های سرطانی گاهی از این چک پوینت‌ها برای جلوگیری از حمله سیستم ایمنی استفاده می‌کنند. اما داروهای جدید ی به نام مهار کننده های چک پوینت که این چک پوینت‌ها را هدف قرار می‌دهندمی‌توانند به بازگرداندن واکنش سیستم ایمنی در برابر سلول‌های سرطانی کمک کنند.

مهرکننده‌های PD-1 و PD-L1

داروهای Atezolizumab (Tecentriq) و avelumab (Bavencio) مهارکننده PD-L1 را هدف قرار می‌دهند. پروتئین  PD-L1 ، پروتئینی در سطح سلول‌های بدن (از جمله برخی سلول‌های سرطانی) است که باعث جلوگیری سیستم ایمنی از حمله به سلول های سرطانی می­شود. این داروها از طریق مهار PD-L1 ، پاسخ سیستم ایمنی بدن را در برابر سلول‌های سرطانی را تقویت می‌کنند. به این ترتیب، تومورها کوچک شده و یا رشدشان کند می­شود.

داروهای Nivolumab (Opdivo) و pembrolizumab (Keytruda)، پروتئین PD-1 را هدف قرار می‌دهند، این پروتئین در سطح برخی از سلول‌های ایمنی (بنام سلول‌های T) وجود دارد و باعث می‌شود تا این سلول‌ها به سلول‌های خودی بدن حمله نکنند. مهار کردن PD-1 باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به سلول‌های سرطانی حمله کرده و منجر به کوچک شدن برخی از تومورها و کند کردن رشد آنها بشود.

از این داروها می‌توان تحت شرایط متفاوت به منظور درمان سرطان مثانه، استفاده کرد:

هر یک از این مهارکننده‌های چک پوینت را می‌توان در افراد مبتلا به سرطان مثانه پیشرفته که پس از شیمی درمانی، تومور آنها مجددا  رشد می کند، مورد استفاده قرار داد.

در افرادی که قادر به دریافت داروی شیمی درمانی سیس پلاتین نیستند (به دلیل مواردی مانند کاهش شنوایی، نارسایی کلیه یا نارسایی قلبی) می‌توان از آتزولیزوماب و پمبرولیزوماب استفاده کرد.

داروی Avelumab  می‌تواند به عنوان یک درمان تکمیلی (نگهدارنده) در افرادی که سرطان مثانه پیشرفته دارند و در طی درمان‌های شیمی درمانی اولیه بدتر نشده اند، استفاده شود.

از پمبرولیزوماب می‌توان برای درمان برخی از سرطان‌های مثانه استفاده کرد. مانند مواردی  که در آنها، تومور در دیواره عضله مثانه رشد نمی‌کند، با تزریق  BCG  داخل مثانه‌ای کوچک نمی‌شود و با سیستکتومی نیز درمان نمی‌شود.

این داروها به صورت تزریق داخل مثانه‌ای (IV) تجویز می‌شوند و بسته به نوع دارو، معمولاً هر ۲ تا ۶ هفته یکبار تزریق می‌شوند.

عوارض جانبی احتمالی

• عوارض جانبی این داروها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• خستگی
• حالت تهوع
• از دست دادن اشتها
• تب
• عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI)
• راش
• اسهال
• یبوست

اما در برخی از موارد نه چندان معمول،  ممکن است عوارض جانبی جدی‌تری بروز کنند:

واکنش‌های پس از تزریق: برخی از افراد ممکن است هنگام دریافت یکی از این داروها، واکنش پس از تزیرق داشته باشند. این حالت مشابه واکنش آلرژیک است و می‌تواند شامل تب، لرز، برافروختگی صورت، بثورات پوستی، خارش پوست، احساس سرگیجه، خس خس سینه و مشکلات تنفسی باشد. در صورت داشتن هر یک از این علائم در هنگام دریافت یکی از این داروها، فوراً موضوع را به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.

واکنش‌های خود ایمنی: این داروها، بر اساس حذف یکی از سطوح حفاظتی سیستم ایمنی بدن کار می‌کنند. گاهی اوقات سیستم ایمنی بدن شروع به حمله به سایر قسمت‌های بدن می‌کند، که این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی یا حتی تهدید کننده زندگی در ریه‌ها، روده‌ها، کبد، غدد سازنده هورمون یا سایر اندام‌ها شود.

از این رو، گزارش کردن هرگونه عارضه جانبی جدید به تیم مراقبت‌های بهداشتی، اهمیت ویژه‌ای دارد. در صورت بروز عوارض جانبی جدی، ممکن است لازم باشد درمان متوقف شود و مقادیر زیادی استروئید برای سرکوب سیستم ایمنی بدن دریافت کنید.

آنتی بادی‌های مونوکلونال

آنتی بادی‌ها پروتئین‌هایی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن، برای مقابله با عفونت‌ها ساخته می‌شوند. نسخه‌های آنتی بادی مصنوعی یا ساخته شده توسط انسان، آنتی بادی‌های مونوکلونال نام دارند و می‌توان آنها را بگونه‌ای طراحی کرد تا برای حمله به یک هدف خاص، مانند پروتئین موجود در سطح سلول‌های سرطانی مثانه، کاربرد داشته باشند. در این روشهای درمانی، تنها سلول‌های سرطانی هدف قرار می‌گیرند و سلول‌های سالم و نرمال که فاقد پروتئین هدف (نشانه‌گیری شده) در سطوح خود هستند، نادیده گرفته می‌شوند. انتخاب چنین روشی، باعث کاهش آسیب به سلول‌های سالم و طبیعی می‌شود.

داروی Enfortumab vedotin (Padcev)

داروی Enfortumab vedotin یک مزدوج آنتی بادی – دارویی (ADC) است که در ساختار آن یک آنتی بادی مونوکلونال به یک داروی شیمی درمانی متصل شده است. سلول‌های سرطانی مثانه، معمولاً در سطح خود پروتئین Nectin-4 را دارند.

در ساختار Enfortumab vedotin یک آنتی بادی ضد Nectin-4 به یک داروی شیمی درمانی متصل است. در این دارو قسمت آنتی بادی مانند یک سیگنال نشانه‎‌گیری عمل می‌کند و داروی شیمی درمانی ‌را به سلول‌های سرطانی مثانه که در سطح خود Nectin-4 دارند، می‌رسانند. به این ترتیب داروی شیمی درمانی، وارد سلول‌های سرطانی شده و آنها را از بین می‌برد.

این دارو ممکن است برای درمان افراد مبتلا به سرطان مثانه پیشرفته که قبلاً با داروی شیمی درمانی ‌پلاتین (مانند سیس پلاتین) و ایمونوتراپی (به طور خاص، یک مهار کننده PD-1 یا PD-L1) تحت درمان قرار گرفته اند، استفاده شود.

داروی Enfortumab vedotin هفته ای یک بار و به مدت ۳ هفته و یک هفته استراحت،  به داخل مثانه (IV) تزریق می‌شود.

عوارض جانبی شایع شامل خستگی، نوروپاتی محیطی (نوعی آسیب عصبی)، حالت تهوع، تغییر چشایی، کاهش اشتها، اسهال، بثورات پوستی، ریزش مو، خشکی چشم، خشکی پوست، خارش و افزایش سطح قند خون است.

داروی Sacituzumab govitecan (Trodelvy)

ساکیتوزوماب گوویتکان نیز یک مزدوج آنتی بادی دارویی است (یک آنتی بادی مونوکلونال متصل به داروی شیمی‌ درمانی).

در مورد این ADC، قسمت آنتی بادی مونوکلونال به پروتئین Trop-2 روی سلول‌های سرطانی مثانه متصل می‌شود و داروی شیمی درمانی را مستقیماً به سلول‌های سرطانی می‌رساند. (بعضی از سلول‌های سرطانی مثانه Trop-2 زیادی دارند که به رشد و گسترش آنها کمک می‌کند).

این ADC را می‌توان در افراد مبتلا به سرطان مثانه پیشرفته که قبلاً با داروی شیمی درمانی ‌پلاتین (مانند سیس پلاتین) و ایمونوتراپی (به طور خاص، یک مهار کننده PD-1 یا PD-L1) تحت درمان قرار گرفته اند، استفاده کرد.

این دارو هفته ای یک بار و به مدت دو هفته در مثانه (IV) تزریق می‌شود و پس از آن یک هفته استراحت در نظر گرفته می‌شود، سپس این روال مجدداً از سر گرفته می‌شود.

برخی از عوارض جانبی رایج این دارو شامل حالت تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، احساس خستگی، بثورات پوستی، از دست دادن اشتها، ریزش مو، کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون و شکم درد است.

عوارض جانبی جدی تر می‌تواند شامل کاهش شدید تعداد گلبول‌های سفید خون (با افزایش خطر ابتلا به عفونت) و اسهال شدید و همچنین واکنش در هنگام تزریق دارو باشد. به طور معمول قبل از درمان با این دارو، داروهایی برای کاهش احتمال ایجاد واکنش آلرژیک تجویز می‌شوند.

داروهای تارگت تراپی (درمان هدفمند) برای سرطان مثانه

از آنجا که محققان درباره تغییرات سرطان زای درون سلول‌ها، اطلاعات بیشتری کسب کرده‌اند، پژوهشگران داروهای جدیدتر را بگونه‌ای تولید کرده که این تغییرات سرطان‌زا را هدف قرار می‌دهند. این داروهای هدفمند متفاوت از سایر روشهای درمانی نظیر شیمی‌درمانی عمل می‌کنند. این داروهای جدید ممکن است در برخی مواردی که سایر درمان‌ها جواب نمی‌دهند، موثر باشند. بعلاوه، داروهای هدفمند اغلب انواع متفاوتی از عوارض جانبی را به همراه دارند.

بازدارنده/مهار کننده  FGFR

گیرنده‌های فاکتور رشد فیبروبلاست (FGFR) ، گروهی از پروتئین‌ها در سلول‌های سرطانی مثانه هستند که می‌توانند به رشد سلول‌های سرطانی کمک کنند. در برخی از سرطان‌های مثانه، سلول‌ها تغییراتی در ژن‌های FGFR (که میزان تولید پروتئین‌های FGFR را کنترل می‌کند) دارند. داروهایی که سلول‌هایی که دارای ژن تغییر یافته FGFR هستند را هدف قرار می‌دهند (مهار کننده‌های FGFR نامیده می‌شوند) می‌توانند به درمان برخی از افراد مبتلا به سرطان مثانه کمک کنند.

اردافیتینیب (بالورسا)

از این مهارکننده FGFR می‌توان برای درمان سرطان مثانه با پیشرفت موضعی یا متاستاتیک استفاده کرد که تغییرات خاصی در ژن‌های FGFR2 یا FGFR3 آنها وجود دارد و علی رغم درمان با شیمی‌درمانی همچنان به رشد خود ادامه می‌دهند. این دارو بصورت خوراکی و بشکل قرص، یکبار در روز مصرف می‌شود.

عوارض جانبی این دارو، شامل زخم‌های دهان، احساس خستگی، تغییر در عملکرد کلیه یا کبد، اسهال، خشکی دهان، تغییرات در ناخن‌های انگشتان یا پا، تغییر در سطح مواد معدنی در خون (مانند فسفات و سدیم)، از دست دادن اشتها، تغییر در درک مزه‌ها، کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون (کم خونی)، خشکی پوست، خشکی چشم و ریزش مو می‌شود. سایر عوارض جانبی می‌تواند شامل سندرم‌هایی در دست و پا (قرمزی، تورم، پوست پوست شدن یا حساسیت به لمس در دست‌ها یا پاها)، یبوست، شکم درد، حالت تهوع و درد عضلانی باشد.

همچنین، این دارو می‌تواند باعث مشکلات چشمی‌ شود که می­تواند جدی نیز باشد. بنابراین افرادی که این دارو را مصرف می‌کنند، باید بطور منظم معاینه شوند و در صورت احساس تاری در دید، از دست دادن بینایی یا سایر تغییرات بینایی، باید فوراً موضوع را با پزشک خود در میان بگذارند.