بیضه ها قسمتی از دستگاه تولید مثل مردانه می باشند که به صورت دو غده تخم مرغی شکل خارج حفره شکم و در ساک بیضه قرار دارد.
اندازه دو بیضه یکسان و قرینه یکدیگر میباشند. در بالا و لبه خارجی آن یک ساختار لوله ای شکل به نام اپیدیدیم قرار دارد.
بیضه ها علاوه بر تولید و بلوغ اسپرم، در تولید هورمون مردانه تستوسترون نقش دارند.
تومور بیضه می تواند مردان یا پسر بچه ها را در هر سنی مبتلا کند ولی به طور شایع در سنین *۱۵ الی ۴۴ سالگی *رخ می‌دهد.
کنسر بیضه بسیار نادر و از طرفی بسیار درمان پذیر میباشد و در صورت تشخیص در مراحل اولیه به صورت کامل قابل علاج و خطر مرگ ناشی از آن بسیار کم است.
علایم کنسر بیضه
- توده بدون درد:شایع‌ترین علامت
- تورم کیسه بیضه و یا احساس سنگینی در آن
- احساس ناراحتی و درد در بیضه، کیسه بیضه و کشاله ران
- تغییرات در پستان مردان یا درد آن
اگر علایم فوق بیش از دو هفته طول کشید حتما به یک پزشک جراح یوروانکولوژیست مراجعه نمایید.
البته وجود علائم فوق همیشه نشانه های کنسر بیضه نبوده و در موارد زیر هم ممکن است رخ دهد:
- اپیدیدیمیت: عفونت لوله اپیدیدیم که با درد و تورم بیضه خود را نشان می‌دهد و با آنتی بیوتیک برطرف می شود.
- تورشن( پیچ خوردگی) بیضه:با درد شدید و ناگهانی بروز پیدا می‌کند
- هرنی انیگوینال (فتق کشاله ران)
- هیدروسل:تجمع مایع دور بیضه ما بین دو لایه پرده بیضه
علل و عوامل خطر کنسر بیضه
۱. سابقه بیضه نزول نیافته(کرپیتور کیدسیم): این مشکل حتی در صورت درمان جراحی در سنین پایین( نوزادی) و بیرون آوردن بیضه از داخل شکم همچنان خطر تومور را افزایش می دهد.
۲. سابقه کنسر بیضه در پدر یا برادر
۳. آتروفی بیضه(کوچک شدن بیضه): به هر دلیلی شامل عفونت، ضربه یا مشکلات دوران جنینی بیضه ها آتروفیک شود، ریسک تومور افزایش می یابد.
۴. وجود تغییرات سلولی غیر طبیعی به نام
Germ cell neoplasia in situ(GCNIS):
در افرادی که به علل دیگر مثل ناباوری تحت نمونه برداری بیضه قرار می گیرند.
وجود میکروکلسیفیکاسیون( رسوب کلسیم در بافت بیضه) که در سونوگرافی اغلب گزارش می شود، عامل خطر کنسر بیضه محسوب نمی شود.
تشخیص کنسر بیضه
self-Exam (خودآزمائی) :
یعنی معاینه بیضه ها توسط خود فرد. توصیه می گردد این معاینه به صورت ماهانه بعد از حمام گرم و در حالت ایستاده در مقابل آیینه ،بیضه ها و ضمائم آن و ساک بیضه بدقت توسط خود شخص بررسی شود. در صورت وجود هرگونه توده ،سفتی و نکته غیر طبیعی در بیضه ها حتما به پزشک یوروانکولوژیست مراجعه نمایید.
معاینه توسط پزشک :
در این معاینات بیضه ها ،شکم و غدد لنفاوی توسط پزشک بررسی و معاینه می شود.
سونوگرافی بیضه ها:
اولین و مهمترین روش تصویربرداری برای رویت داخل بافت بیضه ها ،در صورت وجود هرگونه شک بالینی می باشد. سایر اقدامات تصویربرداری مثل سی تی اسکن شکم و لگن، قفسه سینه و یا ام آر آی در مراحل بعدی و در صورت وجود تومور در بیضه انجام خواهد شد.
ازمایش تومور مارکرخون مثل AFP(آلفافیتو پروتئین)،BetaHCG(بتا اچ سی جی)وLDH:
البته این ها در همه موارد تومور بیضه بالا نمی رود و به عبارتی نرمال بودن آنها بیانگر نبود تومور نیست.
تومور بزرگ بیضه که تمام بافت بیضه را تخریب کرده و توسط دکتر نیرومند رادیکال ارکیدکتومی شد.
درمان
به محض تایید توده بیضه مشکوک به کنسر در معاینات و سونوگرافی اولیه بیمار باید تحت عمل جراحی رادیکال ارکیدکتومی (برداشتن تمام بیضه و ضائم آن )از طریق برش روی چین کشاله ران قرار گیرد.
نکته اول: بیوپسی( نمونه برداری )از توده بیضه مطلقا ممنوع است.
نکته دوم: انجام جراحی با برش روی ساک بیضه مطلقا ممنوع است.
نکته سوم: در مواردی که بیضه مبتلا به تومور شده و اندازه آن کمتر از دو سانتی متر باشد یا در موارد تومور دو طرفه، ممکن است جراحی پارشیل ارکیدکتومی( برداشتن تومور و نه کل بیضه)انجام شود.
نکته چهارم : همزمان با برنامه ریزی برای جراحی یا بلافاصله بعد از آن، بررسی های تکمیلی مثل سی تی اسکن و انجام تومور مارکرها جهت مرحله بندی دقیقه بیماری و تعیین نوع درمانهای تکمیلی باید انجام گردد.
نکته چهارم: برای بیمارانیکه در سن باروری هستند باید بانک اسپرم قبل از درمانهای تکمیلی انجام میگردد.
پس از انجام رادیکال ارکیدکتومی و بر اساس جواب پاتولوژی بیمار، مرحله بندی تومور (شواهد سی تی اسکن شکم و لگن و قفسه سینه) و نیز سطح تومور مارکرها، درمانهای مختلفی وجود دارد که به طور کلی عبارتند از:
پایش مستمر(surveillance):
شامل معاینه بالینی، آزمایش سطح تومور مارکرها ،سی تی اسکن شکم و لگن و قفسه سینه با فواصل منظم و تعریف شده تا ۵ سال.
این برنامه پایش فقط برای مرحله یک(stage1) تومور سمینوم و همچنین نان سمینوم(non- seminoms)توصیه میگردد.
توده پشت شکمی باقیمانده پس از شیمی درمانی تومور بیضه در یک پسر ۱۸ ساله که توسط دکتر نیرومند تحت عمل RPLND یعنی برداشتن توده و غدد لنفاوی پشت شکم، اطراف شاهرگهای اصلی بدن، قرار گرفت. (قبل از برداشتن غد لنفاوی)
توده پشت شکمی باقیمانده پس از شیمی درمانی تومور بیضه در یک پسر ۱۸ ساله که توسط دکتر نیرومند تحت عمل RPLND یعنی برداشتن توده و غدد لنفاوی پشت شکم، اطراف شاهرگهای اصلی بدن، قرار گرفت. (بعد از برداشتن غدد لنفاوی)
توده و غدد لنفاوی برداشته شده‌ی بیمار فوق‌الذکر
توده و غدد لنفاوی برداشته شده‌ی بیمار فوق‌الذکر
جراحی RPLND یا برداشتن غدد لنفاوی پش شکم:
یک جراحی پیچیده و مشکل بوده و در آن غدد لنفاوی پشت شکم، اطراف شاهرگهای بزرگ و اصلی بدن، بطور کامل برداشته میشود.
این عمل حتماً باید توسط جراح با تجربه و فوق تخصص یوروانکولوژیست انجام گردد
این عمل در بعضی از موارد(stage1) تومور نان سمینوما با خطر عود بالا و همچنینstage llA , B و یا تومور باقی مانده پشت شکم بعد از شیمی درمانی ، اندیکاسیدن دارد.
عمل RPLND در یک جوان ۲۴ ساله مبتلا به تومور بیضه نان سمینوما (Non seminoma stage llA) که توسط دکتر نیرومند جراحی شد.
پرتودرمانی(Radiation):
فقط برای تومور سمینوما در مرحله یک یا دو و همچنین در متاستاز های دور دست مثل مغز کاربرد دارد.
شیمی درمانی(chemotherapy):
برای موارد تومور پیشرفته و توده بزرگ در پشت شکم و یا متاستاز به سایر ارگان‌های بدن توصیه میشود.
در بیمارانی که سطح تومور مارکرها بعد از جراحی و برداشتن بیضه همچنان بالاست و پایین نیامده نیز شیمی درمانی انجام میشود.
●خبر خوب اینکه جراحی همراه با شیمی درمانی و یا رادیو تراپی موجب علاج تقریباً ۱۰۰ درصد تومورهای اولیه و حدود ۸۵ درصد تومورهای پیشرفته می شود.
●برگشت تومور در بیضه مقابل سالم در سال‌های آینده در پسربچه‌ها تقریباً هیچ وقت اتفاق نمی‌افتد و دربالغین تقریباً ۲ الی ۳ درصد موارد رخ می‌دهد. بنابراینSelf-Exam (خودآزمایی) بیضه سالم طرف مقابل توصیه میشود.
●اگرچه ریسک ناباروری نسبت به جمعیت نرمال بالاتر است، ولی اغلب مردان مبتلا پس از اتمام درمان، قابلیت باروری خود را به دست می آورند.( معمولاً در طی شش ماه)