هماچوری چیست؟
در بسیاری از موارد در هنگام مراجعه به پزشک معالج، برای کمک به تشخیص بهتر از شما خواسته می‌شود تا آزمایش ادرار دهید. از طریق این آزمایش، به طور معمول موارد مختلفی مانند میزان قند خون (دیابت)، باکتری‌ها (عفونت) و وجود لکه‌های خون مورد بررسی قرار می‌گیرند. اگر خون درون ادرار وجود داشته باشد به آن هماچوری یا خون ادراری گفته می‌شود. در صورتی که لکه‌های خون با چشم قابل دیدن باشد هماچوری از نوع ماکروسکوپی خواهد بود و اگر خون موجود در ادرار تنها با میکروسکوپ قابل دیدن باشد به آن هماچوری میکروسکوپی می گویند. دلایل زیادی برای وجود خون ادراری یا هماچوری وجود دارد که اکثر آن‌ها مشکلات جدی نیستند؛ اما ممکن است وجود این لکه‌ها نشانه‌ای از نیاز شما به خدمات درمانی باشند.
علل هماچوری
- عفونت ادراری
- پروستات بزرگ شده در مردان مسن
- سنگ کلیه یا مثانه
- پریود در زنان
- عفونت پروستات
- بیماری کلیه
- ترومای کلیه
- سرطان مثانه (بیشتر در افراد سیگاری)
- سرطان کلیه
- داروهای رقیق کننده خون (آسپرین، کوادامین / وارفارین)
- داروهای ضد تورم (قرص تورم مفاصل و درد)
- تمرینات ورزشی سخت
هنگامی که خون در ادرار یافت می‌شود، پزشکان معالج سعی می‌کنند اطمینان حاصل کنند که مشکل جدی مانند تومور در کلیه یا مثانه وجود نداشته باشد.
سرطان مثانه به ندرت علت اصلی وجود خون در ادرار است. به طور کلی تنها در حدود ۲ یا ۳ نفر از هر ۱۰۰ بیمار مبتلا به هماچوری میکروسکوپی مبتلا به سرطان هستند.
همانطور که اشاره کردیم زمانی که خون را در ادرار با چشم غیر مسلح می‌توان دید، به آن هماچوری ماکروسکوپی گفته می‌شود. احتمال وجود سرطان در این موارد بیشتر است و نیاز به مراقبت‌های پزشکی بیشتری نیز وجود دارد.
تشخیص بیماری
آزمایش ادرار را تکرار کنید.
مرحله بعدی در هنگام یافتن هماچوری میکروسکوپی، تکرار آزمایش ادرار است. به این ترتیب پزشک می‌تواند میزان صحیح بودن یافته‌های اولیه را بررسی کند و وضعیت بیماری را بسنجد. در این موارد شما باید نمونه ادرار را بعد از شروع ادرار جمع آوری کنید. برای بدست آوردن نمونه‌ای تمیز، زنان باید دهانه مجرای ادراری خود را تمیز کنند.
پزشک برای تشخیص بهتر در مورد تاریخچه سلامتیتان سؤال می‌کند. در واقع پزشک می‌خواهد از وجود هرگونه عفونت، قاعدگی (پریود)، سنگ کلیه، مواد مخدر یا آسیب‌های اخیر وارد شده به کلیه آگاه شود. در صورت یافتن خون بیشتر، ممکن است نیاز به تکرار آزمایش ادرار باشد.
اگر در آزمایش ادرار، خون و پروتئین وجود داشته باشد
اگر خون به همراه پروتئین در ادرار یافت شود، به آزمایش ادرار و آزمایش خون نیاز خواهید داشت. این آزمایشات بیشتر برای بررسی وجود بیماری کلیه انجام می‌گیرد. گاهی اوقات از آزمایش بیوپسی کلیه (نمونه برداری سوزنی) استفاده می‌شود تا پزشک نیاز بیمار به دریافت دارو را بررسی کند. در اغلب موارد این مشکلات نیازی به درمان ندارند.
اگر در آزمایش ادرار خون وجود داشته باشد اما پروتئین نباشد
اگر در آزمایش مجدد، خون در ادرار وجود داشته باشد اما پروتئینی یافت نشود، مراحل بعد به صورت زیر خواهد بود:
- آزمایش خون برای مطمئن شدن از عملکرد کلیه
- سیستوسکوپی (روشی برای نگاه کردن داخل مثانه)
- آزمایش‌های تصویر برداری مانند سی تی اسکن، ام آر آی یا سونوگرافی برای بررسی قسمت‌های داخلی و خارجی کلیه، مجاری ادراری و مثانه.
در بیشتر موارد علت اصلی وجود خون در ادرار یافت نمی‌شود. گاهی ممکن است از شما خواسته شود تا بعد از گذشت ۱ یا ۲ سال آزمایش دیگری انجام دهید. در صورتی که در آزمایش‌های بعدی خون در ادرار وجود نداشته باشد دیگر نیازی به آزمایش جدید نخواهد بود. اگر همچنان خون در ادرار وجود داشته باشد احتمالاً آزمایش‌های مختلفی تکرار خواهند شد.
چه عواملی احتمال وجود سرطان را افزایش می‌دهند؟
در اغلب موارد، سرطان علت اصلی وجود هماچوری میکروسکوپی نیست؛ اما عوامل مختلفی وجود دارند که می‌توانند احتمال ایجاد تومور مثانه یا کلیه را افزایش دهند. وجود لکه‌های مشخص خون (هماچوری ماکروسکوپی) نگران کننده ترین شرایط است. در اینگونه موارد سابقه سیگار کشیدن نگرانی پزشک معالج را از وجود سرطان افزایش می‌دهد.
مواردی که احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد
- سن بالای ۳۵ سال
- وجود لکه‌های خون قابل مشاهده در ادرار
- سابقه سیگار کشیدن (در گذشته یا در حال حاضر)
- سر و کار داشتن با مواد شیمیایی در محل کار
- سابقه پرتودرمانی در قسمت پایین بدن
- سابقه ابتلا به بیماری‌های اورولوژیکال
- بروز مشکل در تخلیه ادرار (درد، سوزش)
- عفونت مزمن ادراری
درمان هماچوری
اگر به شما گفته شد که به هماچوری میکروسکوپی دچار شده‌اید، وحشت نکنید زیرا در اکثر موارد این بیماری مشکلات زیادی ایجاد نخواهد کرد. در این موارد باید بلافاصله آزمایش ادرار خود را تکرار کنید. پزشک معالج به شما خواهد گفت که آیا نیاز به آزمایش خون، آزمایش ادرار مجدد یا تصویر برداری‌های مختلف و سیستوسکوپی دارید یا خیر. حتماً دستور العمل‌های پزشک معالج خود را دنبال کنید تا در صورت وجود شرایط خطرناک، با تشخیص صحیح به درمان خود بپردازید.