نفرکتومی رادیکال (جراحی برداشتن کلیه)

۱۳۹۹-۰۳-۲۱

کارسینوم کلیه (RCC)

این بیماری در مراحل اولیه نشانه خاصی ندارد. به همین علت در اکثر موارد افراد تا مراحل خطرناک متوجه آن نمی‌شوند. در سال‌های اخیر با افزایش استفاده از اسکن شکم و تصویر برداری سونوگرافی احتمال تشخیص کارسینوم کلیه نیز بیشتر شده است. در حال حاضر ۵۰ درصد از موارد این بیماری به صورت اتفاقی در هنگام تصویر برداری از شکم تشخیص داده می‌شود.

تومورهای تشخیص داده شده در مراحل اولیه و بدون علامت، نسبت به مراحل پیشرفته‌تر و با علامت دارای اندازه کوچکتر، خطر کمتر، سرعت پیشرفت پایین‌تر و میزان متاستازی کمتر هستند. کارسینوم کلیه در مراحل پیشرفته بسیار خطرناک خواهد بود و می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند.

کارسینوم کلیه یک بیماری شایع در افراد بالای ۴۰ سال

به طور کلی، در اکثر موارد این بیماری به صورت اتفاقی و با توجه به وجود توده‌های کوچک در روی کلیه تشخیص داده می‌شوند. سی تی اسکن شکمی در ۲۵ درصد از افراد بالای ۴۰ سال حداقل یک کیست کلیوی ساده را نشان می‌دهد. تحقیق‌ها نشان داده که بیش از ۵۰ درصد از مردان بالای ۵۰ سال نیز دارای کیست کلیوی هستند. در ۵۰ درصد مواردی که بیماران با نشانه‌هایی از درد پهلو، توده‌های قابل لمس و وجود خون در ادرار مورد معاینه قرار می‌گیرد، احتمال وجود کارسینوم کلیه وجود دارد. در اکثر موارد این افراد به نفرکتومی رادیکال احتیاج پیدا می‌کنند. سایر ضایعات و توده‌های کلیوی همچون آنژیومیولیپوما و سایر تومورهای خوش خیم بسیار نادر هستند و تقریباً ۵ درصد از کل توده‌های کلیوی در بین بیماران بدون علامت را تشکیل می‌دهند.

عوامل مؤثر در ابتلا به کارسینوم کلیه که منجر به رادیکال نفرکتومی می‌شوند

عوامل متعددی سبب افزایش خطر ابتلا به RCC یا کارسینوم کلیه می‌شوند که در نهایت ممکن است باعث انجام عمل جراحی برداشتن کلیه یا رادیکال نفرکتومی شود:

چاقی و استعمال سیگار به ترتیب علت اصلی بیش از ۳۰ و ۲۰ درصد از سرطان‌های کلیه هستند.
فشار خون بالا به عنوان یک عامل مستقل در افزایش خطر ابتلا به کارسینوم کلیه است.
در گزارش‌های اخیر، مصرف مسکن‌ها نیز از علل مهم بروز سرطان کلیه معرفی شده است.
وجود سابقه کارسینوم کلیه در خانواده می‌تواند زمینه ابتلا به سرطان کلیه را بین دو تا سه برابر افزایش دهد. اما تنها ۲ درصد از مبتلایان به این بیماری دارای سابقه سرطان کلیه در خانواده هستند.

شناسایی بیماری کارسنیوم کلیه

به طور معمول بیماری کارسینوم کلیه با ۳ نشانه درد پهلو، توده‌های قابل لمس و وجود خون در ادرار تشخیص داده می‌شود. با این حال در دو دهه اخیر با پیشرفت تکنیک‌های تصویر برداری اکثر موارد ابتلا به این بیماری به صورت اتفاقی و در زمان بررسی به دلیل درد غیر مرتبط در ناحیه شکمی یا سایر علائم غیر ارولوژیکی تشخیص داده شدند.

بروز علائم ممکن است مربوط به خونریزی در تومور یا وارد شدن فشار به کلیه و وجود درد شدید در این ناحیه باشد. ورود خون به سیستم جمع آوری ادرار نیز به دلیل تشکیل شدن لخته‌ها و انسداد مجاری ادراری باعث ایجاد درد خواهد شد. تهاجم موضعی و ورود لخته به داخل ونا کاوا در بیماران مبتلا به ادم در اندام‌های تحتانی، واریکوسل، پروتئینوری، آمبولی ریوی و مواردی از این دست نیز جزو علائم مشکوک به سرطان کلیه هستند.

عدم وجود علائم هشدار دهنده اولیه یکی از شاخصه‌های بیماری کارسنیوم یا سرطان کلیه است. تقریباً یک سوم بیماران در مرحله متاستازی متوجه بیماری خود می‌شوند. امید به زنده ماندن این بیماران بسیار پایین خواهد بود. احتمال زنده ماندن بیش از ۵ سال کمتر از ۱۰ درصد است. این بیماران به صورت میانگین بین ۶ تا ۱۲ ماه زنده می‌مانند. کاهش وزن، تب و تعریق شبانه ممکن است از نشانه‌های مرحله متاستاز باشد.

نفرکتومی رادیکال چیست؟

نفرکتومی به طور کلی به معنای خارج سازی و برداشتن کلیه است. این عمل جراحی به روش‌های مختلفی مثل نفرکتومی ساده و نفرکتومی رادیکال انجام می‌شود. در نفرکتومی ساده یک کلیه از بدن خارج می‌شود. اما گاهی اوقات پیشرفت بیماری خصوصاً در موارد وجود سرطان کلیه به حدی است که صرفاً برداشته شدن کلیه کافی نخواهد بود. در این موارد از نفرکتومی رادیکال استفاده می‌شود. با استفاده از این روش درمانی علاوه بر کلیه، غدد فوق کلیه و چربی‌های اطراف کلیه به همراه قسمتی مجرای ادراری برداشته می‌شود. به این ترتیب تلاش می‌شود تا از بازگشت مجدد بیماری جلوگیری شود. نفرکتومی در سرطان‌های پیشرفته کلیه نقش اساسی دارد.

نقش نفرکتومی رادیکال در درمان سرطان کلیه

نفرکتومی رادیکال انتخاب اصلی جراحان در تومورهای قابل برداشت به حساب می‌آید. در ۲۰ تا ۳۰ درصد بیماران بعد از برداشتن کامل RCC و انجام نفرکتومی رادیکال احتمال عود مجدد بیماری وجود دارد. همچنین در بیماران مبتلا به مرحله پیشرفته سرطان کلیه، به عنوان بخشی از ایمونوتراپی یا پروتکل شیمی درمانی جدید، از نفرکتومی رادیکال استفاده می‌شود. استفاده از نفرکتومی رادیکال در کنار سایر روش‌های درمانی مانند استفاده از مهار کننده‌های جدید تیروزین کیناز در بسیاری از موارد باعث درمان افراد می‌شود. استفاده از ترکیب درمان‌های مختلف نیز می‌تواند احتمال عود مجدد بیماری را کاهش دهد، پیشرفت آن را کند نماید و باعث بازگشت فرد به زندگی شود. در این میان نقش نفرکتومی رادیکال نسبت به سایر روش‌ها بیشتر است و به همین دلیل درمان استاندارد کارسنیوم کلیه به حساب می‌آید.

نحوه انجام نفروکتومی رادیکال

نفرکتومی باز یکی از روش‌های اصلی برداشتن کلیه و انجام عمل جراحی نفرکتومی رادیکال است. در این روش یک برش عمیق در ناحیه شکم یا پهلوی بیمار ایجاد می‌شد تا امکان دسترسی به کلیه فراهم شود. سپس جراح کلیه، غدد فوق کلیه و بخشی از مجرای ادراری را برش می‌دهد و از شکم بیمار خارج می‌کند. به علت حالت تهاجمی زیادی که در این روش مورد استفاده قرار می‌گیرد خونریزی زیاد است و بیمار باید مدت طولانی‌تری تحت درمان قرار داشته باشد.

به همین دلیل روش‌های جایگزیینی مانند لاپاراسکوپی نیز در سال‌های اخیر مورد استفاده قرار گرفته‌اند. البته با توجه به نوع بیماری ممکن است روش لاپاراسکوپی برای همه بیماران قابل استفاده نباشد.

ویدئوی عمل نفرکتومی رادیکال توسط دکتر نیرومند

عوارض نفرکتومی رادیکال

نفرکتومی رادیکال مانند هر عمل جراحی دیگری عوارض و خطراتی به همراه دارد. مهم‌ترین عوارض نفرکتومی رادیکال شامل موارد زیر می‌شود:

عفونت
خونریزی شدید
احتمال آسیب به مثانه و سایر بافت‌ها

جمع بندی

نفرکتومی رادیکال در بسیاری از موارد تنها راه حل برای نجات جان بیماران مبتلا به سرطان کلیه است. در این روش درمانی علاوه بر کلیه سایر بافت‌های نزدیک به کلیه نیز برداشته می‌شوند تا احتمال سرایت و پیش رفت سرطان در سایر قسمت‌ها وجود نداشته باشد. از این رو از نفرکتومی در بیماری‌های برگشت پذیر که امکان عود مجدد در آن‌ها وجود داشته باشد استفاده می‌شود. داشتن یک سبک زندگی سالم، کنترل وزن، عدم مصرف دخانیات می‌تواند خطر ابتلا به RCC و نیاز به نفرکتومی رادیکال را کاهش دهد.