روش های درمان مثانه بیش فعال
تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی یکی از روش‌های درمان بیش فعالی مثانه است. به این روش رفتار درمانی نیز گفته می‌شود. ممکن است غذاها و نوشیدنی‌های خاصی باعث تحریک مثانه شوند. برای مثال نوشیدنی‌های کافئینی و الکلی ادرار آور هستند و باید از مصرف آن‌ها خود داری کنید. علاوه بر این می‌توانید چندین غذا را از رژیم خود حذف کنید و بعد از مدتی دوباره آن‌ها را مصرف کنید. به این ترتیب می‌توانید بفهمید چه غذاهایی روی بهتر یا بدتر شدن وضعیت شما تأثیر دارند. از غذاهای فیبر دار مانند جو دوسر و غلات سبوس دار استفاده کنید. میوه‌های تازه و خشک، سبزیجات و لوبیا نیز گزینه‌های خوبی هستند. بسیاری از افراد با تغییر سبک زندگی وضعیت بهتری پیدا می‌کنند.
نوشیدنی‌ها و غذاهایی که ممکن است روی فعالیت بیشتر مثانه تأثیر داشته باشند:
- قهوه/ کافئین
- چای
- الکل
- نوشابه و سایر نوشیدنی‌های گازدار
- برخی از مرکبات
- غذاهای مبتنی بر گوجه فرنگی
- شکلات
- برخی غذاهای تند
یادداشت فعالیت مثانه
با نوشتن تعداد مراجعه روزانه به دستشویی و سایر علائم می‌توانید وضعیت مثانه خود را بررسی کنید. شما می‌توانید با استفاده از این یادداشت‌ها بفهمید که چه چیزهایی باعث بهتر شدن یا بدتر شدن وضعیت شما می‌شود. مثلاً نوشیدن و یا خوردن غذاهای مختلف چه تاثیری دارد؟ یا آیا با مصرف مایعات وضعیت شما بدتر می‌شود؟
به تأخیر انداختن ادرار
به تأخیر انداختن ادرار یک تمرین مناسب برای کنترل بیش فعالی مثانه است. در این روش شما باید سعی کنید تا حد امکان مراجعه به دستشویی را به تأخیر بیاندازید. به تدریج این تأخیر از چند دقیقه می‌تواند به چند ساعت افزایش پیدا کند. البته این کار را با دستور پزشک انجام دهید. در مواردی ممکن است وضعیت بدتر شود یا تأخیر در ادرار باعث بی اختیاری شود.
ادرار سر وقت
یک برنامه برای مراجعه روزانه به دستشویی تنظیم کنید و تنها طبق این برنامه به دستشویی بروید. به این ترتیب به جای اینکه هر موقع احساس فوریت داشتید به دستشویی بروید، تنها در مواقع برنامه ریزی شده ادرار خواهید کرد. این برنامه می‌تواند توسط پزشک یا شما تنظیم شود. هدف اینکار مقابله با احساس ادرار فوری و به دست گرفتن کنترل ادرار است.
تمریناتی برای ریلکس کردن عضلات مثانه
- تمرینات کیگل: سفت کردن و نگه داشتن عضلات لگنی برای افزایش استقامت
- سفت و شل کردن پیاپی عضلات لگنی. این کار در هنگامی که احساس ادرار فوری دارید می‌تواند به ریلکس شدن عضلات مثانه کمک کند. تمرینات مختلفی در این زمینه وجود دارد.
- بیوفیدبک نیز می‌تواند به افراد برای کنترل مثانه کمک کند. در بیوفیدبک از نمودارهای رایانه‌ای برای نظارت بر حرکات ماهیچه‌ها استفاده می‌شود.
استفاده از دارو
اگر رفتار درمانی و تغییر سبک زندگی کارساز نباشد، قدم بعدی مصرف دارو است. داروهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند به ریلکس شدن عضلات مثانه کمک کنند. ترکیب داروهای مختلف مانند استفاده همزمان از آنتی ماسکارین ها و ضد آدرنوسپتور ها می‌تواند به کنترل مثانه بیش فعال کمک کند. پزشک معالج تأثیر داروها را بررسی خواهد کرد. پزشک بعد از تجویز دارو بررسی می‌کند که آیا وضعیت شما بهتر شده یا مشکلاتی مانند عوارض جانبی دارید. عوارض داروهای کنترل پرکاری مثانه شامل تار شدن دید، خشکی دهان و یبوست می‌شود. همچنین پزشک ممکن است دوز مصرف یک دارو را کم و زیاد کند یا به طور کامل قطع کند. رعایت سبک زندگی مناسب و استفاده از دارو معمولاً نتیجه بخش تر است.
تزریق بوتاکس به مثانه
در صورتی که تغییر سبک زندگی و داروها کمک نکنند، پزشک به سراغ تزریق بوتاکس به مثانه می‌رود. یک متخصص ارولوژی حرفه‌ای و باتجربه می‌تواند این کار را به راحتی انجام می‌دهد. بوتاکس با شل کردن و ریلکس کردن عضله دیواره مثانه به کارکرد بهتر مثانه کمک می‌کند و باعث کاش احساس ادرار فوری به همراه بی اختیاری ادرار می‌شود. بوتاکس به وسیله تزریق بوتولینوم توکسین انجام می‌شود. پزشک از یک سیستوسکوپ برای دسترسی و مشاهده مثانه استفاده می‌کند. سپس متخصص ارولوژی مقدار ناچیزی بوتولینوم توکسین به عضله مثانه تزریق می‌کند. این کار به صورت سرپایی و با بی حس موضعی انجام می‌شود. اثر بوتاکس تا 6 ماه باقی خواهد ماند. در صورت بازگشت علائم بیش فعال بودن مثانه، تکرار درمان لازم خواهد بود.
در این مدت زمان، پزشک به بررسی میزان موفقیت استفاده از بوتاکس می‌پردازد. متخصص ارولوژی بررسی می‌کند که درد بیش از حد نداشته باشید و تعداد احساس نیاز به ادرار فوری نیز کاهش پیدا کرده باشد. ممکن است بعد از تزریق بوتاکس برای مدت کوتاهی نیاز به سوند داشته باشید.
تحریک اعصاب
در افرادی که نیاز به کمک بیشتری دارند، از تحریک اعصاب کمک گرفته می‌شود. در این نوع درمان، به اعصاب متصل به مثانه پالس‌های الکتریکی فرستاده می‌شود. همانطور که اشاره کردیم در مثانه بیش فعال، مغز و مثانه به درستی با هم ارتباط برقرار نمی‌کنند و اختلال سیگنال دارند. تحریک اعصاب با پالس الکتریکی به مغز و اعصاب کمک می‌کنند تا ارتباط بهتری پیدا کنند و مثانه عملکرد دقیق‌تری داشته باشد. این روش معمولاً کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دو نوع تحریک عصبی وجود دارد
- تحریک اعصاب تیبیال (PTNS). PTNS (محیطی) یک راه مناسب برای درست کردن فعالیت اعصاب در مثانه است. این کار به وسیله قرار دادن یک الکترود کوچک در قسمت پایینی پا و نزدیک مچ انجام می‌گیرد. این الکترود پالس‌هایی را به عصب تیبیال (درشت نی) ارسال می‌کند. عصب تیبیال با عبور از زانو به اعصاب قسمت پایینی کمر متصل می‌شود. این پالس‌ها به کنترل سیگنال‌هایی که درست کار نمی‌کنند کمک می‌کنند. اغلب بیماران دوازده جلسه تحریک عصبی می گذارنند.
- نورومدولاسیون ساکرال (SNS). SNS (مرکزی). باعث تغییر در عملکرد عصب ساکرال می‌شود. این عصب سیگنال‌های بین نخاع و مثانه را جا به جا می‌کند و در ذخیره و تخلیه ادرار نقش اساسی دارد. در مثانه بیش فعال این سیگنال‌های عصبی به درستی منتقل نمی‌شوند. SNS از یک دستگاه ضربان ساز متصل به مثانه استفاده می‌کند تا جلوی بروز علائم مثانه بیش فعال را بگیرد.
SNS یک عمل جراحی دو مرحله‌ای است. در مرحله اول یک سیم الکتریکی در زیر پوست قسمت تحتانی کمر کاشته می‌شود. این سیم به یک دستگاه ضربان ساز دستی برای ارسال پالس به عصب ساکرال متصل می‌شود. در صورتی که این ضربان ساز عملکرد مناسبی داشته باشد، یک ضربان ساز دائمی در مرحله دوم کاشته می‌شود تا ریتم عصبی را تنظیم کند.
عمل جراحی مثانه
عمل جراحی مثانه فقط در موارد بسیار نادر و در شرایط خیلی خاص استفاده می‌شود. عمل‌های جراحی مختلف در مثانه انجام می‌گیرد. یکی از آن‌ها عمل جراحی بزرگ‌تر کردن مثانه است. زمانی که کوچک بودن مثانه باعث تکرر ادرار می‌شود و روش‌های رفتار درمانی و دارو درمانی تأثیر گذار نیست. از این عمل جراحی استفاده می‌شود.