اسپرماتوسل
اسپرماتوسل چیست؟
اسپرماتوسل که با نام‌های کیست اسپرماتیک یا کیست اپیدیدیمال نیز شناخته می‌شود، یک کیست (توده کوچک) خوش خیم بدون درد است که نزدیک بیضه ایجاد می‌شود. محل دقیق ایجاد این توده کوچک در اپیدیدیم است. اپیدیدیم بخشی از مجرای منوی است که پشت بیضه قرار دارد و به وسیله مجرای باریکی به بیضه متصل می‌شود. این کیست پر از مایع است که ممکن است حاوی اسپرم مرده باشد و منجر به مشکلاتی برای فرد شود. اما اسپرماتوسل چه علائم و عوارضی دارد و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟ برای پاسخ دادن به این سؤالات با ما در ادامه همراه باشید تا با نحوه شناسایی و درمان این بیماری بیشتر آشنا شویم.
علائم اسپرماتوسل
اسپرماتوسل ها را نمی‌توان در طی آزمایش‌های بصری مشاهده کرد،؛ زیرا این کیست ا در داخل کیسه بیضه قرار دارند. با این حال در هنگام آزمایش‌های فیزیکی ممکن است پزشک وجود این کیست‌ها را احساس کند. اسپرماتوسل مانند یک توده صاف اما جدا از هم و محکم در زیر دستان حس می‌شود. این توده‌های کوچک معمولاً در نزدیکی قسمت بالای بیضه یا پشت بیضه یافت می‌شوند.
اسپرماتوسل ها ممکن است در صورت بررسی پزشک برای بررسی وجود علائم رشد بیضه یافت شوند. این کیست‌ها خوش خیم هستند و فقط در کیسه بیضه ظاهر می‌شوند. یعنی آن‌ها نشانه‌ای از وجود سرطان بیضه نیستند.
اگر کیست خیلی بزرگ شود، ممکن است باعث بروز ناراحتی یا درد در بیضه شود. همچنین ممکن است بیمار سنگینی یا پر بودن بیضه‌ها را احساس کند. همچنین وجود یک توده در بیضه می‌تواند سبب بروز سیگنال‌های دیگری نیز شود. بنابراین با مشاهده یا احساس کردن هر چیز عجیبی در بیضه‌ها حتماً با پزشک مشورت کنید.
آیا اسپرماتوسل باعث ناباروری می‌شود؟
پزشکان اسپرماتوسل ها را دلیلی برای ناباروری نمی‌دانند. با اینحال یک اسپرماتوسل بزرگ می‌تواند کمیت و کیفیت تولید اسپرم را تحت تأثیر قرار دهد. اگر بیش از یک سال از زمان شروع برای بچه دار شدن می‌گذرد و موفقیتی حاصل نشده است می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید. دلایل مختلفی برای ناباروری مردان وجود دارد که پزشک آن‌ها را بررسی خواهد کرد.
دلیل بروز اسپرماتوسل
محققان در حال حاضر دقیقاً نمی‌دانند که چه چیزی باعث ایجاد این توده‌ها یا همان اسپرماتوسل می‌شود. تنها چیزی که مشخص است این است که اسپرماتوسل ها در دسته کیست‌های سرطانی قرار نمی‌گیرند و خطر ابتلا به سرطان را نیز افزایش نمی‌دهند. در این زمینه تحقیقاتی در مورد سبک زندگی، ژنتیک و مشکلات هورمونی انجام شده است اما نتایج هیچکدام هنوز دلیل علمی برای بروز اسپرماتوسل ارائه نکرده است.
تشخیص اسپرماتوسل
با بررسی دقیق ناحیه تناسلی و بیضه‌ها می‌توان وجود اسپرماتوسل را تشخیص داد. پزشکان به معاینه فیزیکی بیضه‌های می‌پردازند تا وجود توده یا ناحیه‌ای دردناک را بررسی کنند. علاوه بر معاینه فیزیکی ممکن است پزشکان از آزمایش‌های زیر نیز در فرآیند تشخیص کمک بگیرند:
- ترنس ایلومینیشن: در این روش با عبور نور از کیسه بیضه‌ها، تمام قسمت‌های آن توسط پزشک بررسی می‌شود. در این صورت وجود هر گونه کیست یا توده‌ای به سادگی قابل مشاهده خواهد بود.
- فراصوت: اگر معاینه فیزیکی و آزمایش ترنس ایلومینیشن نتیجه بخش نبود، ممکن است پزشک از یک دستگاه فراصوت برای مشاهده درون کیسه بیضه و پیدا کردن اسپرماتوسل کمک بگیرد.
درمان اسپرماتوسل
همانطور که اشاره کردیم اسپرماتوسل ها سرطانی نیستند و معمولاً بدون درد هستند. بنابراین در اکثر موارد نیاز به درمان خاصی نیز وجود ندارد. در عوض، فرد دارای اسپرماتوسل باید مرتباً توسط پزشک معاینه شود تا در صورت بزرگ شدن یا شروع درد، به موقع تشخیص داده شوند.
درمان دارویی اسپرماتوسل
درمان دارویی اسپرماتوسل شامل تجویز داروهای مسکن برای کاهش درد و تورم بوده و محدود به داروهای خوراکی می‌شود. در حال حاضر هیچ داروی اختصاصی برای درمان یا جلوگیری از اسپرماتوسل ها ساخته نشده است.
روش‌های درمانی با حداقل تهاجم
دو روش درمانی با حداقل تهاجم برای درمان اسپرماتوسل در دسترس است؛ اما این روش‌ها به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- Aspiration: در این روش پزشک با یک سوزن اسپرماتوسل را سوراخ کرده و مایع درون آن را تخلیه می‌کند.
- اسکلروتراپی (Sclerotherapy): در این روش پزشک یک ماده تحریک کننده را به درون کیست تزریق می‌کند. این ماده باعث پیشرفت بهبودی کیست می‌شود و از تجمع دوباره مایعات درون آن جلوگیری می‌کند.
این روش‌ها تا حدود زیادی کارآمد هستند اما به طور معمول از آن‌ها استفاده نمی‌شود زیرا در این روش‌ها خطر ابتلا به اپیدیدیم وجود دارد. آسیب به اپیدیدیم می‌تواند مشکلاتی در باروری فرد ایجاد کند. همچنین در این روش‌ها احتمال بازگشت اسپرماتوسل‌ها وجود دارد.
جراحی اسپرماتوسل
جراحی اسپرماتوسل یا اسپرماتوسلکتومی شایع‌ترین روش درمانی برای اسپرماتوسل های دارای علامت است. در این روش کیست از اپیدیدیم جدا شده و در عین حال به دستگاه تناسلی نیز آسیب نمی‌رسد. این عمل جراحی در اکثر موارد به صورت یک عمل سرپایی انجام می‌گیرد. یعنی نیازی به بستری شدن در بیمارستان نخواهد بود. ممکن است در هنگام جراحی از بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی نیز استفاده شود. این عمل جراحی سرپایی معمولاً کمتر از یک ساعت به طول خواهد انجامید. در مواردی ممکن است لازم باشد بخش‌هایی یا تمام اپیدیدیم به همراه توده اسپرماتوسل برداشته شود.
نمونه جراحی اسپرماتوسل در کلینیک دکتر نیرومند
ویدئوی عمل جراحی اسپرماتوسل توسط دکتر نیرومند
جمع بندی
بیشتر افراد هیچ علامتی از اسپرماتوسل را تجربه نمی‌کنند. با این حال اگر علائمی مانند درد شدید یا بزرگی بیش از حد وجود داشته باشد، جراحی اسپرماتوسل بهترین راه برای درمان این مشکل خواهد بود. هرچند برداشته شدن اسپرماتوسل ممکن است باعث مشکلاتی در باروری شود و احتمال بازگشت اسپرماتوسل در موارد اندکی نیز وجود دارد. در مورد خطرات و مزایای گزینه‌های درمانی با پزشک خود صحبت کنید و از آن‌ها در مورد عوارض‌هایی مانند تأثیر بر باروری توضیح بخواهید.