چگونه جراحی پروستات را درمان می کند؟
جراحی پروستات به چه منظور انجام می گیرد؟
پروستات غده ای است که در زیر مثانه و در مقابل انتهای دستگاه گوارش (رکتوم) قرار دارد و نقش کلیدی در بخشی از سیستم باروری مردانه که وظیفه تولید مایع حامل اسپرم را دارد، ایفا می کند.
شایع ترین علل برای جراحی پروستات، سرطان پروستات و بزرگی پروستات یا هیپرپلازی خوش خیم پروستات هستند.
تمام انواع جراحی پروستات می توانند با بیهوشی کامل (که فرد کاملا به خواب رفته و هوشیار نیست) یا بیهوشی از طریق کانال نخاعی ( که نیمه تحتانی بدن را بی حس می کند ) انجام گیرند. پزشک بر اساس وضعیت حاضر بیمار، درباره نوع بیهوشی تصمیم گیری می کند.
اهداف جراحی پروستات شامل موارد زیر است :
- درمان بیماری درگیر کننده
- حفظ جریان ادراری بیمار (یعنی بیمار به راحتی بتواند ادرار را تخلیه کند)
- حفظ توانایی نعوظ
- به حداقل رساندن عوارض
- به حداقل رساندن درد در قبل، حین و پس از عمل
انواع جراحی پروستات
جراحی باز رادیکال پروستاتکتومی
در روش سنتی جراحی پروستات، پزشک برش باریک و درازی روی بافت زده و پروستات را از آن خارج می‌کند. به این عمل، عمل باز می‌گویند و اخیرا به اندازه قبل رایج نیست. دو راه برای انجام این عمل وجود دارد:
جراحی رادیکال پروستاتکتومی
برای انجام این جراحی پروستات، پزشک برشی روی قسمت پایینی شکم شما از ناف تا استخوان زهاری می‌زند. احتمالا بیهوشی عمومی یا بیهوشی نخاعی و اپیدورال داشته باشید. (درباره مراقبت های قبل و بعد جراحی رادیکال پروستاتکتومی بیشتر بخوانید.)
اگر سرطان به غدد لنفاوی شما رسیده باشد (بر مبنای نمونه برداری یا سطح PSA شما)، پزشک کمی از غدد لنفاوی را هم خارج می‌کند. این غدد به آزمایشگاه فرستاده شده و از جهت داشتن سلول‌های سرطانی چک می‌شوند.
البته گاهی حین عمل پزشک غدد لنفاوی را بررسی می‌کند. چنانچه سلول سرطانی در این قسمت‌ها باشد، پزشک جراحی پروستات را متوقف می‌کند. دلیل این کار هم این است که برداشتن پروستات در این مرحله نه تنها کمکی به بیمار و درمان او نکرده، بلکه مشکلات جدیدی برای او ایجاد می‌کند.
بعد از جراحی پروستات، زمانی که هنوز زیر بیهوشی هستید، یک کاتدر (لوله نرم و بسیار نازکی) داخل آلت تناسلی مرد گذاشته می‌شود تا ادرار از طریق آن خارج شود. کاتدر معمولا تا یک الی دو هفته سر جایش باقی می‌ماند و بعد از خارج کردن آن دیگر می‌توانید خودتان به راحتی ادرار کنید.
احتمالا باید چند روز در بیمارستان بمانید و فعالیت‌های خود را برای چند هفته محدود کنید.
جراحی رادیکال پروستاتکتومی از راه پرینه
در این جراحی پروستات، پزشک برشی بین مقعد و کیسه بیضه (پرنیوم) می‌زند. از این روش خیلی کم استفاده می‌شود، به دلیل اینکه ممکن است در طول عمل مشکلات نعوظ پیش بیاید و غدد لنفاوی را نتوان خارج کرد. به هر جهت این یک پروسه کوتاه است و اگر نگران نعوظ نباشید و غدد لنفاوی تان نیاز به خارج شدن نداشته باشند، می‌توانید آن را انتخاب کنید.
همچنین اگر مشکل دیگری داشته باشید که جراحی پروستات رادیکال را برای شما مشکل سازد، می‌توانید از این جراحی کمک بگیرید.
اگر این جراحی پروستات به درستی انجام شود، می‌تواند به اندازه روش رادیکال، درمانی و مفید باشد. عمل پرنیال معمولا از عمل پیش زهاری کمتر طول کشیده، درد کمتری داشته و روند بهبودی‌اش راحت‌تر است.
بعد از جراحی، زمانی که هنوز زیر بیهوشی هستید، یک کاتدر (لوله نرم و بسیار نازکی) داخل آلت تناسلی مرد گذاشته می‌شود تا ادرار از طریق آن خارج شود. کاتدر معمولا تا یک الی دو هفته سر جایش باقی می‌ماند و بعد از خارج کردن آن دیگر می‌توانید خودتان به راحتی ادرار کنید.
جراحی بسته رادیکال پروستاتکتومی
در این روش‌ها چندین برش کوچک زده شده و از وسایل جراحی دراز برای در آوردن غده پروستات کمک گرفته می‌شود. پزشک می‌تواند خودش وسایل را نگه دارد، یا از پانل کنترلی برای نگه داشتن و حرکت دقیق آنها استفاده کند. این روش در سال‌های اخیر خیلی رایج شده است.
اگر قصد استفاده از این جراحی پروستات برای درمان را دارید، لازم است در مورد آنچه در باب این نوع عمل شناخته شده و آنچه هنوز مشخص نیست مطالبی بدانید. مهمترین عامل در این عمل مهارت و تجربه جراح است. بنابراین بعد از اینکه مطمئن شدید روش لاپاراسکوپیک برای شما گزینه مناسبی است، پزشکی ماهر پیدا کنید.
لاپاراسکوپی رادیکال پروستاتکتومی
در این جراحی پروستات پزشک با وارد کردن وسایل باریک و بلندی داخل برش‌های زده شده، پروستات را خارج می‌کند. یکی از این وسایل دوربین کوچکی سرش وصل شده است و به پزشک امکان مشاهده داخل بدن را می‌دهد.
فواید این روش نسبت به روش قبلی این است که خون و درد کمتری داشته، مدت زمان بستری آن کمتر است، و با وجود اینکه کاتدر باید همان میزان زمان داخل مثانه بماند، دوره بهبودی‌اش سریعتر است.
اگر پزشک ماهری این جراحی پروستات را انجام دهد، موفقیت آن به اندازه روش قبلی است.
رادیکال پروستاتکتومی لاپاراسکوپی و رباتیک
در این جراحی پروستات که به آن پروستاتکتومی رباتیک هم می‌گویند، جراحی لاپاروسکوپی با استفاده از ربات انجام می‌شود. پزشک پشت یک پنل کنترل در اتاق عمل می‌نشیند و دست‌های ربات را از دور حرکت می‌دهد تا داخل برش‌های ریز روی شکم بروند.
فواید این جراحی پروستات نسبت به روش آزاد این است که خون و درد کمتری داشته و دوره بهبودی‌اش سریعتر است. اما از نظر عوارض جانبی، مثل مشکلات نعوظ و ادرار کردن تفاوتی با روش پروستاتکتومی رباتیک ندارد.
برای پزشکی که این جراحی را انجام می‌دهد، دقیق بودن آن و اینکه قابلیت جابجایی راحت با دستگاه فراهم می‌شود، فواید بزرگی هستند. با تمام اینها، مهمترین عامل در موفقیت این دو عمل مهارت و تجربه جراح است.
کدام یک از روش های جراحی پروستات به جریان مناسب ادرار کمک می کنند؟
جراحی پروستات لیزری
این نوع روش جراحی به کمک لیزر می تواند بزرگی خوش خیم پروستات در آقایان را بدون نیاز به ایجاد برش بر روی پوست درمان کند. به جای ایجاد برش، پزشک جراح یک میله کوچک فایبر اپتیک را از طریق آلت تناسلی وارد بدن کرده و آن را به بخش مجرای ادراری هدایت می کند. سپس پزشک جراح بافت هایی از پروستات که جریان ادرار را مسدود کرده اند را جدا می کند.
جراحی پروستات آندوسکوپی
همچون جراحی لیزری پروستات، جراحی پروستات آندوسکوپی نیز نیازی به ایجاد برش بر روی بدن آقایان ندارد. پزشک معالج شما از یک تیوب بلند و باریک به کمک نور و لنز استفاده می کند تا بخش های اضافی غده پروستات را از آن جدا کند. این تیوب از طریق آلت تناسلی مریض وارد می شود و به نسبت روش قبلی کمتر تهاجمی به شمار می رود.
گشاد کردن مجرای ادرار
رزکسیون مجرای ادراری برای بزرگی پروستات (TURP)
برداشتن پروستات از طریق مجرای ادراری (TURP) یک جراحی پروستات برای برداشتن قسمت‌هایی از غده پروستات از طریق آلت تناسلی و مجاری ادراری است. این روش درمانی برخلاف سایر روش‌های برداشتن پروستات نیازی به ایجاد شکاف و عمل جراحی باز ندارد.
در این جراحی پروستات، جراح با قرار دادن ابزاری در انتهای آلت تناسلی از طریق مجرای ادراری به پروستات می‌رسد. این ابزار که ریزکتوسکوپ نامیده می‌شود حدود ۳۰ سانتی متر طول و ۱.۲ سانتی متر قطر دارد.
ریزکتوسکوپ حاوی یک دوربین، دریچه کنترل خروج مایع و یک حلقه سیم الکتریکی است که توانایی قطع کردن، برش دادن بافت و بستن رگ‌های خونی را دارد. حلقه سیم توسط جراح هدایت می‌شود تا جراح به وسیله آن بافت‌هایی که باعث بسته شدن مجاری ادراری شده‌اند را برش دهد. بافت‌های برش داده شده توسط همین دستگاه از مجرای ادراری شستشو داده و خارج می‌شوند.
شکاف مجرای ادراری برای پروستات
این جراحی پروستات با نام مخفف TUIP معرفی می شود و در آن پزشک جراح چند برش کوچک در پروستات و بدنه مثانه ایجاد می کند تا بدین طریق مجرای ادراری را گشاد کند. برخی پزشکان متخصص معتقدند که این عمل به نسبت TURP عوارض جانبی کمتری به همراه دارد.
پس از جراحی پروستات چه اتفاقی می افتد؟
پیش از اتمام بیهوشی، جراح جهت خارج شدن راحت تر ادرار از مثانه، سوند فولی را تعبیه می کند. این کاتتر باید به مدت ۵ روز تا یک هفته در مثانه باقی بماند.
بستری پس از جراحی معمولا چند روز بیشتر نبوده اما به طور کلی بیمار می تواند، ۲۴ ساعت پس از عمل در صورت نبود مشکل مرخص شود.
فارغ از نوع جراحی پروستات، درد در محل برش برای چند روز باقی می ماند. علائم زیر ممکن است پس از عمل دیده شود:
- وجود خون در ادرار
- ناتوانی در کنترل ادرار
- تحریکات ادراری
- عفونت مجاری ادراری
- التهاب پروستات
وجود این علائم پس از چند روز تا چند هفته نرمال است و زمان بازتوانی به نوع و طول مدت عمل، سلامت کلی بیمار و پیروی از دستورات پزشکی بستگی دارد.
عوارض کلی جراحی پروستات
تمامی روش های جراحی پروستات ممکن است با برخی عوارض همراه باشد. این عوارض شامل :
- واکنش به ماده بیهوشی
- خونریزی
- عفونت محل عمل
- آسیب به ارگان ها
- ایجاد لخته های خونی
- علائمی که دال بر وجود عفونت است، شامل تب و لرز، تورم یا ترشح از محل برش جراحی
- مشکلات ادراری: که شامل احساس درد در هنگام ادرار، سختی در ادرار کردن و بی اختیاری ادراری است. این مشکلات خود به خود پس از ٢ هفته تا چند ماه از بین می رود و به ندرت برای همیشه باقی می ماند.
- مشکل در نعوظ: عدم وجود نعوظ در ۸ تا ۱۲ هفته پس از جراحی پروستات عادی محسوب می شود. اگر آسیب دیدگی عصبی وجود داشته باشد، شانس مشکلات نعوظ به صورت بلند مدت وجود دارد. برخی از مردان کاهش جزئی طول آلت به علت کوتاه شدگی مجرای پیشابراه را ذکر کرده اند.
- شانس تجمع مایع در غدد لنفاوی (لنف نود ها) در ناحیه تناسلی یا پاها و یا پیشرفت به طرف فتق کشاله ران محتمل است که می تواند ایجاد درد و تورم کند هر چند هر دو مورد با درمان بهبود می یابند.
چه کارهایی باید پس از جراحی پروستات انجام گیرد؟
- محل زخم جراحی را تمیز نگه دارید.
- برای یک هفته به هیچ وجه رانندگی نکنید.
- برای ۶ هفته هیچ فعالیت پرانرژی انجام ندهید.
- حتی الامکان از پله ها استفاده نکنید.
- از غوطه ور شدن در استخر و سونای آب گرم پرهیز کنید.
- هر ۴۵ دقیقه نوع نشستن خود را عوض کنید.
- از درمان های توصیه شده جهت کاهش درد استفاده کنید.
- همچنین وجود تحریکات روده در ۲ الی ۳ روز پس از جراحی مهم است. به منظور کاهش یبوست، مایعات بنوشید، فیبر به وعده های غذایی خود اضافه کنید و همچنین فعالیت های ورزشی سبک انجام دهید.
- جهت جلوگیری از سوزش ادرار و توانایی کنترل هر چه بهتر ادرار از مصرف مواد محرک مثانه مانند فلفل، ادویه، ترشی و تندی اجتناب کنید.